Nerijetko se dešava da mnogi ljudi, čak i odrasli, ne razumiju najbolje razliku između virusa i bakterija, te načina liječenja bolesti koje ovi mikrobi (mikroorganizmi) uzrokuju. Ove nejasnoće potječu od činjenice da i virusi i bakterije u brojnim bolestima izazivaju slične simptome poput – bola u grlu, curenja u nosu, glavobolje, povraćanja, povećane tjelesne temperature i tako dalje.
Dodatna činjenica koja stvara konfuziju jeste to što se nerijetko prenose jednakim načinom – kapljičnim putem kao što je sluz i slina, te hranom ili životinama.
Historija bakterijskih i virusnih bolesti i epidemija
Jedna od najpoznatijih svjetskih epidemija,„Crna smrt“ odnosno kuga koja je zahvatila evropsko stanovništvo tokom srednjeg vijeka, bila je uzrokovana bakterijom pod nazivom Yersinia pestis, odnijevši živote milione ljudi. Tada naravno ova informacija nije bila poznata, te napretkom medicine sve infekcije uzrokovane ovom bakterijom se mogu liječiti antibioticima.
Poznatija pandemija uzrokovana virusom, jeste tzv. svinjska gripa 2009. godine koju je uzrokovao H1N1 influenza virus. Inficiranje virusom gripe A, odnosno H1N1 dešava se na isti način kao i virusom obične sezonske gripe. Nakon nekoliko mjeseci nakon što su prijavljeni prvi slučajevi ove gripe, procenat ljudi čije bolesti su povezane sa virusom H1N1 rastao je u gotovo svim dijelovima svijeta. Uzimajući to u obzir, Svjetska zdravstvena organizacija ( WHO ) proglasila je pandemiju svinjske gripe.
Mikrobiološka razlika između virusa i bakterija
I bakterije i virusi spadaju u grupu mikroba, ali njihove karakteristike, kao i djelovanje je veoma različito. Bakterije spadaju u jednoćelijske organizme koji su relativno kompleksni. Reproduciraju se na razne načine, a najveći broj bakterija putem binarne diobe, gdje od jedne bakterijske ćelije nespolnim putem nastaju dvije nove. Ostali oblici genskog prijenosa kod bakterija uključuju preobrazbu, transdukciju i transpoziciju koji se najčešće vrše umjetnim postupcima pri genetičkom inžinjeringu.
Virusi su metabolički neaktivni i zarazni oblici života i često se za njih kaže da su na granici nežive prirode i živog svijeta. Svaki virus posjeduje DNA ili RNA molekulu, okruženu proteinskim omotačem koji se naziva kapsida, oko koje može da se nađe i dodatni omotač izgrađen od lipida ili ugljikohidrata.
Njihovo razmnožavanje se ne može porediti sa razmnožavanjem ćelijskih organizama, jer se repliciraju putem vezivanja za drugu živu ćeliju ili domaćina. Virusi putem penetracije, odnosno prodiranja u ćeliju domaćina ubacuju svoj genom, dakle nukleinsku kiselinu (DNA ili RNA). Daljom sintezom virusnih nukleinskih kiselina i proteina stvara se nasljedni materijal a istovremeno se vrši transkripcija informacione RNA koja omogućava stvaranje proteinskih dijela virusa. Tako se stvaraju proteini koji odmah nakon infekcije imaju zadatak zaustaviti ili deaktivirati metabolizam ćelija domaćina.
Liječenje bolesti i upala uzrokovanih virusima i bakterijama
I bakterijske i virusne infekcije uzrokuju slične simptome, stoga je medicinskom osoblju izrazito bitno utvrditi šta je uzrok određene infekcije, kako bi se odredila adekvatna terapija i tretman.
Za liječenje bakterijskih zaraznih bolesti, koriste se antibiotici. Otkrićem da plijesan Penicillium notatum uništava bakterijske kolonije, Alexandar Fleming je, uslovno govoreći, započeo novu eru medicine. Zahvaljujući tom velikom otkriću omogućeno je liječenje brojnih bolesti kao i suzbijanje velikog broja zaraznih epidemija strašnih bolesti kao što su kuga i sifilis.
Postoje dvije vrste antibiotika:
- Baktericidni – antibiotici koji uništavaju patogene bakterijske ćelije
- Bakteriostatski – antibiotici koji zaustavljaju rast i razvoj bakterija, zatim organizam sam uklanja preostale patogene bakterije
S druge strane, virusne infekcije su veoma rasprostranjene i gotovo da se nije moguće stopostotno zaštititi od istih. Međutim, protiv nekih postoje vrlo efikasne vakcine koje se uzimaju u procesu imunizacije kao na primjer protiv tuberkuloze, hepatitisa B, tetanusa, dječje paralize, zaušnjaka, rubeole ili difterije.
Za neke od virusnih infekcija postoje određeni antivirusni lijekovi (antivirotici). Daleko manje ima antivirotika nego antibiotika, te mnogo ih je teže sintetizirati.